Pre nekoliko godina na ovim prostorima se sa pažnjom pratio sudski spor između Slovenaca i Austrijanaca oko kranjske kobasice. Naime, dok je bivša jugoslovenska reublika tvrdila da ima pravo da njen poznati suhomesnati proizvod bude prodavan pod tim imenom, Austrijansci su tvrdili da sve kobasice iz njigove Kranjske oblasti već imaju taj geografski "brend".

Takođe, bilo je svađa i između Grka i Danaca oko feta sira, dok bi Srbija mogla da povede sporove zbog nekih proizbvoda koje smatra svojima - Slovencima zbog ajvara ili zbog šljivovice sa Česima.

Na teži način smo naučili da je u današnjem svetu, a posebno EU, potrebno geografski zaštititi proizvode i brendove - to nismo uradili ni sa šljovicom, ni ajvarom, a ni kajmakom, kojima se tako ponosimo.

Italijani, Nemci i Česi su svoje rakije imenovali upravo kao „šljivovice", dok su ajvar zaštitili Slovenci. Iako se smatra da je kajmak naziv srpskog porekla, postoji isti proizvod sa istim imenom u Iraku.

Ipak, kako kažu u Zavodu za zaštitu intelektualne svojine, neki naši proizvodi imaju oznaku "geografskog porekla" - sremski kulen, petrovska klobasa, užička goveđa pršuta, leskovački domaći ajvar, futoški kupus, staroplaninski kačkavalj, fruškogorski lipov med, kladovski kavijar, leskovačko roštilj meso.

Srbija je od 1. jula 1999. godine članica Lisabonskog aranžmana koji okuplja 28 članica koje su u obavezi da priznaju oznaku geografskog porekla ili da ulože prigovor na neki od proizvoda.

Kada neki proizvod dobije oznaku geografskog porekla, on dobija i veću tržišnu vrednost, jer ga kupac prepoznaje kao proizvod posebnog kvaliteta i spreman je da ga više plati. Takođe, samo ovlašćeni vlasnici ovih oznaka, imaju pravo da se tako i deklarišu, a one koji prodaju robu koja nije sa tog geografskog područja mogu da tuže i zahtevaju nadoknadu štete.

Zahtev za registrovanje, uz podatke o podnosiocu prijave, sadrži i geografski naziv koji se štiti, zatim vrstu proizvoda, kao i geografski naziv područja iz koga potiče taj proizvod. Zahtev mora da sadrži i naziv sertifikacionog tela koje vrši kontrolu kvaliteta.

Geografska oznaka, osim što definiše da je proizvod poreklom sa određene teritorije, garantuje da se kvalitet ili karakteristike mogu pripisati upravo tom geografskom poreklu te robe. To je i dobro marketinško sredstvo koje može da tom proizvodu omogući prednost u odnosu na konkurenciju.

Možda smo neke prilike propustili zbog nemara ili neznanja, ali poslednjih godina sve više lokalnih proizvođača shvata značaj registracije naziva poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda na nivou Evropske unije i sami se organizuju.

S. P.