U Bosni i Hercegovini će u nedelju, 6. oktobra, biti održani lokalni izbori, osmi od proglašenja nezavisnosti 1992., na kojima se biraju načelnici opština i gradonačelnici gradova, kao i opštinska i gradska veća i skupštine u 143 lokalne zajednice - 111 opština, 32 grada i Brčko Distrikt, koji je posebna administrativna jedinica.
Ukupan broj birača upisanih u birački spisak BiH je 3,4 miliona.
Centralna izborna komisija (CIK) BiH najavila je da će sutra odlučivati o tome da li će izbori biti odloženi u opštinama i nekim biračkim mestima Federacije BiH, koje su pogođene katastrofalnim poplavama sa velikim brojem žrtava i nestalima.
Izborna tišina u BiH počinje sutra u 7 sati ujutru i trajaće do zatvaranja poslednjeg biračkog mesta, u nedelju 19 sati.
Na izborima učestvuje 110 političkih stranaka, 386 kandidata je za gradonačelničke i načelničke pozicije. Više od 25.700 kandidata će se boriti za mesta u parlamentima lokalnih zajednica.
Očekivani troškovi izbora su 9,7 miliona evra,
Od 386 kandidata za načelnike i gradonačelnike u BiH, samo je 29 žena odnosno 7,5 odsto.
Načelnici i gradonačelnici lokalnih zajednica biraju se direktno, osim u tri grada – Sarajevu, Mostaru i Brčko Distriktu BiH.
Međunarodna posmatračka misija OSCE/ODIHR će posmatrati lokalne izbore u BiH i moraće dodatno povećati broj promatrača zbog realne opasnosti izbornih manipulacija i prevara.
Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu proste većine (First-past-the-post), pri čemu je pobednik kandidat sa najvećim brojem osvojenih glasova bez održavanja drugog kruga izbora.
Kandidati za veća/skupštine lokalnih zajednica biraju se proporcionalnom zastupljenosti otvorenih lista, pri čemu broj mandata u veću/skupštini varira u zavisnosti od broja stanovništva u lokalnoj zajednici.
Lokalni izbori u Sarajevu su specifični, jer se radi o izborima u četiri sarajevske gradske opštine u kojima je na proteklim lokalnim izborima debakl doživela Stranka demokratske akcije (SDA) i kasnije posredni izbori za gradsko veće grada Sarajeva i gradonačelnika. Najzanimljivija lokalna trka, prema mišljenju analitičara Instituta IFIMES, odvijaće se za opštinu Novo Sarajevo, gde će svoju popularnost testirati, inače popularna, aktualna gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić (SDP) kao kandidatkinja tzv. "Trojke" prema zajedničkom kandidatu Stranke za BiH (SBiH), Stranke demokratske akcije (SDA), Demokratske fronte i Narodnog evropskog saveza (NES) Muameru Bandiću (SBiH).
U sarajevskoj opštini Centar snage će odmeriti aktualni načelnik opštine Centar kao kandidat "Trojke" Srđan Mandić (Naša stranka) i kandidat Demokratske fronte Denis Gratz uz podršku SDA, DF i SBiH. Izbori u opštini Centar mogu dovesti do velikog raskola u stranci Narod i Pravda, jer veći deo NiP-a podržava kandidata Denisa Gratza. U ostalim sarajevskim opštinama očekuje se da ostanu dosadašnji načelnici.
Prema oceni analitičara, neizvesni u izbori za gradonačelnika Banjaluke, kao drugog najvećeg grada u Bosni i Hercegovini. Aktualnom gradonačelniku Drašku Stanivukoviću (PDP) suprotstaviće se donedavna stranačka kolegica Jelena Trivić (Narodni front) i kandidat SNSD-a Nikola Šobot. Teško je, kažu, predvideti ko će biti novi gradonačelnik Banjaluke.
Pored Banjaluke u Republici Srpskoj neizvjesni su izbori u opštini Pale gde je stranka DEMOS Nedeljka Čubrilovića izašla sa jakim protivkandidatom crtu kandidatu SNSD.
Lokalni izbori u Mostaru održavaju se po mešovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja, gde će se birati ukupno 22 odbornika iz šest različitih gradskih područja i 13 odbornika sa gradske liste, a gradonačelnika će naknadno izabrati gradsko veće. To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma iz 2020.godine i prvi koji će se održati u isto vreme kada i u ostatku zemlje od 2008.godine. Zavisno od rezultata izbora za gradsko veće i postizbornih koalicija izabraće gradonačelnik grada Mostara.
Brčko, na severoistoku BiH, ima poseban status od 2000.godine, kada je odlukom Međunarodne arbitražne komisije za Brčko proglašeno za zaseban distrikt, koji ne pripada ni jednom od entiteta. Na izborima se direktno bira Skupština Brčko Distrikta BiH, koja kasnije bira gradonačelnika. Očekuje se da lokalni izbori promene stanje u Distriktu, koje je godinama u nazadovanju zbog nekompetentnosti i opstrukcija dela lokalnih vlasti ali i zanemarivanja svoje uloge od dosadašnjih supervizora, koji su ujedno bili i zamenici visokog predstavnika u BiH.
Analitičari smatraju, da predstojeći lokalni izbori prevazilaze značaj lokalnih izbora i predstavljaju svojevrstan test za Trojku, SNSD i HDZ BiH, jer će birači imati priliku da daju svoju ocenu o njihovom dosadašnjem radu ukoliko budu u prilici da samostalno, nezavisno i bez pritisaka odlučuju, jer su u izborni proces „upumpane“ znatne količine novca (javnog i sumnjivog), koje, kako tvrde, mogu uticati na konačni izborni rezultat.
Autor: Dalibor Stankov
