1973 - U Parizu su SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam i oslobodilački pokret Vijetkong potpisali sporazum o prekidu vatre.
323. p. n. e. - Umro je Aleksandar Veliki, najvećivojskovođa antičkog sveta. Bio je učenik atinskog filozofaAristotela, kojeg je u prestonicu grčke države Makedonije Peludoveo Aleksandrov otac kralj Filip II, a na presto je došao u 20.godini, kad je 336. pre n.e. ubijen Filip II. Dovršio jepokoravanje grčkih država i 334. pre n.e. poveo je s 30.000pešaka i 5.000 konjanika rat protiv Persije. Osvojio je Malu Aziju,Siriju, Egipat i Persiju i stigao do reke Ind. U prestonici Vavilon,po povratku iz Indije, iznenada je umro u 33. godini. Koristio jesadejstvo konjice i pešadije i prvi je u istoriji ratne veštineuveo sistematski rad štaba. Na vojne pohode uvek je vodio i ekipunaučnika i istraživača raznih vrsta, stoga nije bio samo osvajačveć i nosilac širenja helenske kulture. Vekovima kasnije nateritorijama koje je on osvojio bile su vidljive tekovine grčkekulture i civilizacije.
1381 - Pod vođstvom Vata Tajlera u engleskim pokrajinama
Kent, Norfok, Safok i Kembridžšir počeo je seljački ustanak,
izazvan visokim porezima. Već prvog dana ustanka seljaci su uz
pomoć londonske sirotinje ušli u London i opseli zgradu
Parlamenta, ali je Tajler ubijen već trećeg dana ustanka. Ostavši
bez vođe, ustanici su napustili London i buna je ugušena.
1811 - Rođen je ruski književni kritičar i filozof
Visarion Grigorjevič Belinski, osnivač ruske realističke
estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj
književnosti nazvanog "naturalna škola". Nastojeći da kritici
stvori filozofsku osnovu, proučavao je nemačku filozofiju.
Napisao je kritička tumačenja dela Aleksandra Puškina,
Mihaila Ljermontova i Nikolaja Gogolja, a njegovo "Pismo Gogolju"
obrazac je preciznosti i oštrine kritičke misli. Dela: "O ruskoj
povesti i o povestima Gogolja", "Književne maštarije", "Junak
naših dana", "Pesme M. Ljermontova", "Deoba poezije na rodove
i vidove", "Reč o kritici", "Putovanja Čičikova ili Mrtve
duše", "I. A. Krilov", "Dela Aleksandra Puškina".
1839 - Srpski knjaz Miloš Obrenović abdicirao je u
korist sina Mihaila i napustio Srbiju, zbog sukoba sa starešinama
koji su zahtevali učešće u centralnoj vlasti, pod maskom
zakonitosti. Pod pritiskom Miletine bune, 3. februara 1835. donet
je naglašeno liberalni Sretenjski ustav, ali ga je Knjaz zbog
protivljenja Rusije, Austrije i Turske suspendovao već u martu
1835. Krajem 1838. turski sultan je izdao Hatišerif prema kojem
je s knjazom vlast delio Sovjet, što je Miloš izbegavao.
Posle neuspelog mirenja s takozvanim ustavobraniteljima morao je
da napusti zemlju, u koju se vratio posle odluke Svetoandrejske
skupštine 1859. o zbacivanju kneza Aleksandra Karađorđevića.
Vladao je Srbijom do smrti 1860.
1865 - Rođen je irski pisac Vilijam Batler Jejts,
dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1923. Bio je izraziti
kosmopolita oslonjen na klasične helenske uzore, ali i duboko
vezan za irsko tlo i tradiciju. Jedan je od najvećih autora koji
su stvarali na engleskom jeziku. Dela: poezija "Oisinova lutanja",
"Vetar u trsci", "Ostrvce na jezeru Inisfri", "Toranj", drame
"Grofica Ketlin", "Žuđena zemlja", "Mačka i mesec", eseji
"Keltski suton", "Ideje dobra i zla", "Sanjarenja o detinjstvu i
mladosti", "Autobiografija".
1876 - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika
kod Srba izabralo slikarku Katarinu Ivanović.
1897 - Rođen je finski trkač Pavo Nurmi, koji je na
dugim stazama osvojio devet zlatnih medalja na Olimpijskim igrama
1920, 1924. i 1928. Svetske rekorde obarao je 29 puta.
1899 - Rođen je meksički kompozitor i dirigent
indijanskog porekla Karlos Čavez, osnivač Simfonijskog orkestra
Meksika. Istraživao je meksički muzički folklor. Bio je
dominantna muzička figura 20. veka u Meksiku, direktor
Konzervatorijuma i šef Državnog umetničkog odeljenja. Dela:
simfonije "Simfonija proletaria", "Simfonija India", baleti,
kamerna muzika, klavirske kompozicije.
1900 - U Kini je počeo "Bokserski ustanak" - pobuna
protiv stranih sila i njihovog uticaja u Kini. Ustanak su u
septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.
1917 - Nemci su u Prvom svetskom ratu usmrtili 162
stanovnika Londona, u prvom masovnom bombardovanju britanske
prestonice iz vazduha u kojem je učestvovalo 14 bombardera tipa
"Gota".
1923 - Osnovana je Beogradska filharmonija. Njen osnivač,
prvi direktor i šef-dirigent bio je jedan od najznačajnijih
srpskih kompozitora i dirigenata Stevan Hristić.
1943 - Rođen je engleski filmski glumac Malkolm Mekdauel,
koji je najčešće tumačio arogantne, asocijalne likove. Filmovi:
"Ako", "Paklena pomorandža", "Šunjajući Mesec", "Srećni čovek",
"Rojal fleš", "Kaligula", "Bolnica Britanija", "Ljudi mačke",
"Plavi grom", "Poludi", "Gulag".
1944 - Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli da
bombarduju južnu Englesku, posebno London, dugo pripremanim tajnim
oružjem - raketama "Fau-1". Do marta 1945. ispaljeno je oko 8.000
raketa "Fau-1" i oko 4.000 "Fau-2", od kojih je poginulo najmanje
5.500 britanskih civila, oko 2.700 u prve tri sedmice
bombardovanja.
1956 - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu na
Sueckom kanalu, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine,
a upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.
1965 - Umro je jevrejski pisac i filozof Martin Buber.
Najviše je bio zaokupljen književnim i filozofskim nasleđem
hasidizma, jevrejskog verskog pokreta nastalog u Poljskoj početkom
18. veka (teritorija kasnije austrijske Galicije). Napisao je i
više značajnih dela o istoriji jevrejske kulture. Pisao je na
nemačkom i za pripovetke je uzimao motive iz folklora poljskih
Jevreja. S Francom Rozencvajgom preveo je na savremeni nemački
jezik "Stari zavet". Pred nacistima je 1938. pobegao iz rodne
Austrije u Palestinu i postao jedan od prvih profesora Hebrejskog
univerziteta u Jerusalimu. Zalagao se za zajedničku
jevrejsko-arapsku državu. Dela: "Priče rabi Nahmana", "Ja i ti",
"Hasidske priče", "Gog i Magog", "Slike o dobru i zlu", "Mojsije",
"Susreti".
1973 - U Parizu su SAD, Severni Vijetnam, Južni Vijetnam
i oslobodilački pokret Vijetkong potpisali sporazum o prekidu
vatre.
1982 - Umro je kralj Saudijske Arabije Kalid ibn Abdul
Aziz, kojeg je nasledio prestolonaslednik Fahd.
1983 - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je
pored Neptuna, postavši prva letelica napravljena ljudskom rukom
koja je izašla izvan Sunčevog sistema.
1986 - Umro je američki klarinetista i kompozitor
Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao Beni Gudmen, jedan od prvih
belih muzičara koji se usprotivio rasnoj segregaciji. Osnovao je
1934. džez orkestar u koji je pozvao i crne muzičare. Snimio je
desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom.
1988 - Vrhovni sud Sovjetskog Saveza ukinuo je smrtne
presude izrečene 1936. i 1937. Grigoriju Zinovjevu, Lavu
Rozenfeldu (Kamenjev), Georgiju Pjatakovu i Karlu Radeku i
rehabilitovao tu četvoricu visokih sovjetskih rukovodilaca
streljanih u vreme staljinističkih čistki.
1990 - Prilikom napada rumunske policije na studente u
centru Bukurešta, u improvizovanom šatorskom naselju, poginulo
je četvoro i povređeno oko 200 ljudi.
1993 - Kim Kempbel je postala prva žena premijer u
istoriji Kanade.
1993 - Preminuo je Gajo Petrović, filozof.
Na zagrebačkom Filozofskom fakultetu predavao je logiku i
teoriju saznanja, kao i na nizu univerziteta u Europi i SAD.
Bio je počasni doktor univerziteta u Strazburu i član SANU.
Jedan je od osnivača i glavni urednik časopisa Praxis,
izuzetnog međunarodnog ugleda, kao i saosnivač i član
Saveta Korčulanske letnje škole. Njegov filozofski sistem
opisivao je kao mišljenje revolucije. Autor je 14 knjiga:
"Engleski empirizam", "Od Loka do Ajera", "Filozofija i
marksizam", "Prolegomena za kritiku Hajdegera".
1995 - Oslobođeni su svi preostali pripadnici Unprofora
koje je Vojska Republike Srpske zarobila krajem maja 1995. zbog
napada NATO aviona. Bombardovanja šire okoline Pala počela su 25.
maja, četiri časa pre isteka ultimatuma kojim je obema stranama
zaprećeno napadom ako ne prestanu borbe oko Sarajeva. Tome je
prethodila ofanziva muslimana (Bošnjaka) oko Sarajeva započeta
16. maja 1995. Prva grupa od 120 pripadnika mirovnih snaga UN
oslobođena je 2. juna, a poslednji zarobljenici od ukupno 372
pušteni su 13. juna.
1997 - Na smrt je osuđen američki ratni veteran Timoti
Mekvej, optužen za podmetanje eksploziva 1995. u federalnu zgradu
u Oklahoma Sitiju, kad je poginulo 168 ljudi.
2000 - U Pjongjangu je počeo samit dve Koreje. Posle
trodnevnih razgovora predsednika Severne i Južne Koreje Kim
Džong Ila i Kim Dae Džunga potpisana je zajednička deklaracija
kojom je, kako se verovalo, otvorena mogućnost ponovnom ujedinjenju
Koreje, koja je od početka pedesetih godina 20.v. podeljena u dve
države.
2001 - Osnovan je Atlantski savet Srbije. Atlantski saveti
su krovne asocije društvenih grupacija i pojedinaca brojnih
savremenih zemalja, koje popularišu ideje atlantizma i hijerarhiju
vrednosti evro-atlantskog sveta.
2003 - Usvojen je nacrt Ustava Evropske unije.
2005 - Umro je dugogodišnji vođa Portugalske
komunističke partije Alvaro Kunjal. Imao je značajnu ulogu u
"Revoluciji karanfila", kada je 1974. srušen poredak koji je
svojevremeno uspostavio Antonio Salazar.
2006 - Prvi put je u Beogradu, u centru "Sava", gostovao
filharmonijski orkestar milanske "Skale".
2008 - Talibanski pobunjenici digli su u vazduh glavnu
kapiju najvećeg zatvora u avganistanskom gradu Kandaharu, pri
čemu su iz zatvora pobegli skoro svi zatočenici, njih oko 1.150,
među kojima i 400 talibana.
2008 - Umro je američki novinar Tim Rasert. Bio je šef
biroa televizije En-Bi-Si (NBC) u Vašingtonu, poznat i kao
domaćin političke emisije "Susret sa štampom" koju je vodio od
1991. Pre novinarske karijere, Rasert je radio u američkom Senatu.
Autor je više popularnih visokotiražnih publicističkih knjiga.
