Sve više građana, naročito najmlađih, nakon uboda komaraca žali se na jače reakcije od uobičajenih – od alergijskih do učestalijih i dugotrajnijih crvenih pečata na koži. Komarci u Srbiji su postali "bogatiji" histaminom, a u isto vreme sve je više dece sa alergijskim predispozicijama – odgovor je zašto se to dešava.
Da ubod komarca više nije kao što su na to "navikle" starije generacije – malo svrbi i prođe bez većeg otoka, potvrđuje i nedavni primer jedne korisnice Instagrama iz Šapca koja je objavila fotografije svog deteta nakon uboda komarca - koža na rukama deteta u velikim crvenim pečatima koja se, kako je napomenula, "nije umirila ni tri dana nakon uboda".
I to nije usamljen slučaj jer po navodima lekara, naročito kod mališana, sve češće se dešava da reakcija nakon uboda ovog insekta bude kao kod alergije.
Otok i crvenilo nakon ujeda komarca
Sve počinje tako što kada komarac ubode, on ubrizgava svoju pljuvačku koja sadrži antikoagulantne proteine kako bi sprečio zgrušavanje krvi. Imuni sistem ubodene osobe na te proteine može reagovati alergijski, a neke od reakcija, naročito kod dece, prilično su burne.
A da ih je sve više potvrđuje i dr Saša Milićević, pedijatar koji se bavi alergijama.
- Komarci u svom sastavu imaju jednu komponentu koja zapravo izaziva svrab. Čini se da kod novijih generacija komaraca ima više te supstance koja kod nas izaziva otok. A drugo, sve je više i dece koja su alergična i koja imaju tu atopijsku predispoziciju. Dakle, ima dece koja su nasledno sklonija da reaguju alergijski - ne samo na ubod komarca, već i na hranu, piće – objašnjava dr Milićević.
Kod uboda komarca, inače, postoje četiri nivoa reakcije. Najblaža podrazumeva svrab, čvorić na koži, crvenilo oko uboda i traje nekoliko sati. Umerena reakcija, koja je češća kod dece, dovodi do većeg crvenog pečata prečnika do 5 centimetara, zadebljanje kože oko uboda i traje dva do tri dana. Sledeći nivo je, kako objašnjavaju stručnjaci, lokalna alergijska reakcija, odnosno "skeeter sindrom", koja sa sobom nosi veći otok, bol, toplinu, svrab i traje nekoliko dana.
Foto: Pixabay.com
Konačno, najređa je sistemska alergijska reakcija koja dovodi do osipa po celom telu, teškog disanja i vrtoglavica.
- Nesumnjivo je da su komarci ojačali su tako što postaju sve "bogatiji" histaminom. Ranije se, znate, pojavi ubod pa neko više, a neko manje reaguje. Danas je sve više ljudi koji burno reaguju. Posebno u toplijim krajevima gde je više vlage, pa im nateknu kapci, nateknu im usne ili celo lice, a kod nekih i ceo ekstremitet – kaže dr Milićević.
Koje vrste nas bodu
U Srbiji je identifikovano oko 40 vrsta komaraca. Najzastupljeniji i najmnogobrojniji je kućni ili obični komarac (Culex pipiens), poznat kao vektor virusa Zapadnog Nila.
Međutim, u poslednjih desetak godina na teritoriji Srbije su se pojavile i invazivne vrste komaraca, poput azijskog tigrastog komarca (Aedes albopictus) i japanskog komarca (Aedes japonicus).
Prvi nalaz azijskog tigrastog komarca zabeležen je na graničnom prelazu Batrovci. Populacije ovih komaraca zabeležene su u nekoliko gradova i opština, uključujući Beograd, Novi Sad, Požarevac, Pančevo, Niš, Šabac, Petrovaradin, Inđiju, Apatin, Kuzmin, Rumu, Loznicu, Valjevo, Ub i Veliku Planu. Ova vrsta je agresivnija od domaćih komaraca, aktivna tokom celog dana, i za razmnožavanje su joj dovoljne minimalne količine vode, poput poklopca od tegle ili čak čepa od flaše. Moguće bolesti koje prenosi su denga groznica, čikungunja, žuta groznica, dirofilarioza.
Kada je reč o japanskom komarcu, prvi nalaz u Srbiji zabeležen je na graničnom prelazu Ljuba sa Hrvatskom. Populacija mu je detektovana na nekoliko lokacija, uključujući Novi Sad i opštinu Loznica. Specifičnost "japanaca" je da preferira polaganje jaja u prirodnim i veštačkim posudama sa vodom, stablima drveća ili čak u kontejnerima. Kao i domaći, i on je vektor virusa Zapadnog Nila, li i japanskog encefalitisa i drugih arbovirusa.
Gde ih ima najviše
Kako stručnjaci za ove insekte navode, na teritoriji Srbije postoje određena područja koja su poznata kao najveća legla komaraca, prvenstveno zbog svojih geografskih i hidroloških karakteristika.
To su, pre svega, priobalna područja velikih reka Dunava i Save, ali i plavne oblasti oko Tamiša, posebno u mestima poput Sefkerina, koja beleže visoku koncentraciju komaraca. Generalno, zbog svog hidrološkog režima, klimatskih karakteristika i geografskog položaja, Vojvodina predstavlja vrlo povoljan region za razvoj i masovnu pojavu komaraca.
Zanimljivo je da su na teritoriji Novog Sada na određenim lokacijama, poput auto-placa, pronađena legla tigrastog komarca i to - u odloženim gumama!
Pored toga, to su i urbanizovana područja sa stajaćim vodama među kojima prednjače beogradska naselja Krnjača, Kotež, Ovča, Borča, Novi Beograd, Ostružnica i Grocka koja su identifikovana kao područja sa povećanom populacijom komaraca, posebno zbog prisustva kanala, septičkih jama i drugih izvora stajaće vode.
Foto: Nenad Cakić/JKP Gradska čistoća
Šta je najbolja zaštita
Na ovo pitanje dr Saša Milićević odgovara jednom rečju – komarnikom.
- Uz to, važno je da se uklone izvori vlage u kući i oko kuće. Recimo, ljudi često na terasama drže cveće, pa zalivaju, ali i time prave vlažnu sredinu. koja pogoduje komarcima. Naravno, dobra stvar su i repelenti, sredstva kojima se mažemo – savetuje on.
Prilikom njihove primene, kako dodaje, ako dete ima atopijski dermatitis ili dečji ekcem i koža mu je već osetljiva, ne treba preterano koristiti te preparate.
- Takođe su korisna i sredstva koja se uključuju u struju, električni aparati sa tečnošću ili tabletama. Oni mogu da smanje broj komaraca. Postoje i mirisi koji rasteruju komarce, poput onih koje ljudi pale. Ali ako dete ima astmu, mora se voditi računa da se time ne pogorša stanje – navodi naš sagovornik.
Kako treba da se rešava problem letećih krvopija
Reč je nizu mera koje se sprovode na lokalnom i republičkom nivou, posebno u periodu od proleća do kasne jeseni, sa ciljem da se smanji broj komaraca kako bi se sprečilo širenje bolesti.
Najpre, primenom larvicida koji su bezbedni za ljude i životinje u stajaćim vodama (bare, kanali, jezera, septičke jame, kišne bare), a ova mera se sprovode pre nego što se komarci razviju u odrasle jedinke, pa je samim tim i najefikasnija.
Ako izostane larvicidni tretman, primenjuje se zaprašivanje iz aviona ili sa zemlje pomoću insekticida. Zaprašivanje se sprovodi u večernjim satima kada su komarci najaktivniji.
U praksi, međutim, veliki broj lokalnih samouprava u Srbiji ima neregularna suzbijanja komaraca, zbog manjka novca u budžetu ili izostanka organizacije, a ponekad navedeni tretmani kasne zbog vremenskih uslova, pa broj komaraca značajno poraste.
U međuvremenu, pak, svaki pojedinac u svojoj mikrosredini može da predupredi da se leteće krvopije namnože – pokrivanjem rezervoara za vodu, čišćenjem oluka, redovnim pražnjenjem podmetača za cveće i korišćenjem zaštitnih mreža.
Autor: A.A.
