Srpska pravoslavna crkva danas obeležava slavu posvećenu Kozmi i Damjanu, u narodu poznatu i kao Sveti Vrači. Osim u hramovima Srpske pravoslavne crkve i pravoslavnim domovima, ovaj praznik se obeležava i u mnogobrojnim zdravstvenim ustanovama koje svetitelje i lekare slave kao zaštitnike svoje profesije. Prema predanju, svetitelji su pomagali i lečili ne tražeći za uzvrat ništa “radi dobitka i bogaćenja, već Boga radi” pa su u narodu poznati kao sveti Bezsrebrenici.

– Sveti Kozma i Damjan, braća po telu, rodom iz Azije, sijali su dobrim delima, pa dobiše od Boga dar isceljenja i darovaše zdravlje i dušama i telima lečeći svaku slabost i svaku nemoć, zapisao je vladika Nikolaj Velimirović.

Zapisano je, takođe, da je Kozma “ljuto zamerio Damjanu kada je od Paladije, žene koju su izlečili od teške bolesti, uzeo tri jaja i da je čak tražio da ga po smrti ne sahrane pored brata”.

Damjan i Kozma su po hrišćanskim predanjima ostali upamćeni po tome što su besplatno lečili. Nisu pravili razliku među svojim pacijentima po nacionalnosti i veri. Jedino što su tražili za uzvrat od svojih pacijenata bilo je da ne izgovaraju ime Hristovo uludo, čak iako ne žele da prihvate hrišćanstvo.

Svetitelji su sahranjeni jedan pored drugoga u mestu Feremanu. Svetitelji Kozma i Damjan, u narodu poznati i kao sveti Vrači, predstavljaju se na ikonama i freskama u srednjevekovnoj odeždi, s kovčežićima u kojima su nosili lekove.

Jedna od najpoznatijih fresaka s likovima svetih Kozme i Damjana nalazi se u Pećkoj patrijaršiji, iznad sarkofaga arhiepiskopa Danila Drugog.

Današnji dan je dobar za molitvu za ozdravljenje. Prema nekim verovanjima, za razliku od drugih svetaca, na Svete Vrače dobro je raditi teške fizičke poslove. Takođe, verovanja kažu i da na današnji dan ne treba izlaziti iz kuće bez preke potrebe, a ne valja da se rade ni poslovi na velikim visinama.

U kalendaru Srpske pravoslavne crkve Sveti Kozma i Damjan, odnosno Sveti Vrači, nisu upisani crvenim slovom i nije obavezan post.

J. Stanković